Juanra's strijd tegen de stilte

Uit: Ravage # 14, 1 november 2002

De Spaanse activist Juanra zit weer in de gevangenis. Het Amsterdams Gerechtshof heeft besloten dat hij niet in vrijheid mag wachten tot begin volgend jaar wanneer zijn cassatie dient. De Catalaanse activist wordt ervan beschuldigd informatie over terroristische doelen aan de Baskische ETA te hebben doorgesluisd. Een week voor deze beslissing spraken we met hem.

Begin oktober besloot de Amsterdamse rechtbank dat Juanra Fernandez uitgeleverd moest worden aan de Spaanse autoriteiten, maar dat hij in vrijheid zijn hoger beroep tegen deze beslissing mocht afwachten. Het openbaar ministerie tekende echter beroep aan tegen dit besluit en kreeg haar zin. Vrijdag 25 oktober heeft Juanra zich met een tas vol spullen gemeld bij de balie van de rechtbank, een ongewisse toekomst tegemoet. Z'n vrienden wuifden hem uit.

Inmiddels zit de verdachte weer vast in de extra beveiligde gevangenis van Vught. In de tweede week van november wordt het schorsingsverzoek tegen z'n detentie behandeld. De steungroep is momenteel bezig bovenop de reeds betaalde borg van 20.000 euro nog eens een zelfde bedrag in te zamelen. Indien de rechtbank besluit het schorsingsverzoek in te willigen, staat de steungroep er garant voor dat Juanra niet de benen neemt.

In een reactie voorafgaande z'n hechtenis vertelt Juanra er nooit aan gedacht te hebben te vluchten. Juanra: ,,Ik ben uit Spanje weggegaan omdat ik bang was gemarteld te worden door de Guardia Civil. Ik dacht dat Nederland de mensenrechten respecteerde en kritischer zou staan tegebover over de wijze waarop de Spaanse overheid met politieke gevangenen omgaat. In mijn ogen slaat Nederland nu de verkeerde weg in.''

Volgens de steungroep is het besluit van de rechtbank een politieke beslissing. 'Nederland haalt hiermee een wit voetje bij de Spaanse autoriteiten. Voor ons toont dit aan dat burgerrechten van ondergeschikt belang zijn. Dat de verhouding met een land waar opposanten gemarteld en onderdrukt worden voor Nederland belangrijker is dan de normen en waarden die een democratisch land leefbaar moeten houden', aldus de steungroep in een verklaring.

Bewijsmateriaal
Een week voor z'n vrijwillige aanmelding bij justitie vertelde Juanra me nog dat hij zich erg verheugde op de ontmoeting met zijn negenjarig zoontje in december dit jaar. Hij was in afwachting van een eigen kamer in 'kraakbolwerk' Vrankrijk in Amsterdam en wist nog niet dat hij zich zo snel weer zou moeten melden bij de poorten van het gevang.
Juanra: ,,Toen ik eerder dit jaar in Vught in de bak zat en mijn vrienden vroegen hoe het met me ging, antwoordde ik altijd 'naar omstandigheden prima'. Maar ook dat ik het fijn zou vinden als de Spaanse staat eens een keer met concreet bewijsmateriaal zou komen.''
Dat bewijs kwam in augustus. Vlak voor de uitspraak van de rechtbank. Het betrof een document met zijn vingerafdrukken waarop namen stonden van extreem?rechtse mensen. Volgens de politie was dit een ETA?'hitlist'.
Juanra: ,,Pas een jaar nadat ik op de lijst met gezochte personen van de politie kwam te staan, werd dit document geanalyseerd. Het doet me sterk denken aan de werkwijze van de FBI en CIA die een grote historie kennen in het vervalsen van bewijsmateriaal om sociale activisten monddood te maken. Over dat document kan ik dus kort zijn: de Spaanse politie heeft haar werk goed gedaan.''
Het werk van de Spaanse politie bestaat volgens Juanra uit het criminaliseren van sociale bewegingen om mensen monddood te maken en bewijsmateriaal te verzinnen. ,,Dit doen ze met Baskische, Catalaanse en internationale bewegingen in Spanje. We moeten ons verzetten tegen deze criminaliseringen.''

Tijdens je rechtszaak heb je hierover weinig gezegd.
,,In het begin van de rechtszitting vroeg de rechter mijn reactie op het document. Ik heb summier en kort geantwoord dat ik het niet kende. Ik dacht dat ik alleen kort moest antwoorden en pas aan het eind van de zitting een uitgebreide verklaring kon geven. Maar toen ik eenmaal mijn zegje mocht doen was het al laat en werd ik na een minuut afgekapt. De rechter zei dat ik 'to the point' moest komen en ik kreeg geen kans mijn verhaal te houden.''
,,Toch denk ik dat het plotselinge opduiken van het papiertje een kleine rol heeft gespeeld bij het uiteindelijke besluit. De druk van het ministerie van Justitie, de Spaanse overheid en van diplomaten is mijns inziens belangrijker geweest.

Het is ook vreemd dat er vlak voor de rechtszaak opeens twee rechters vervangen werden.
,,Twee uur voor aanvang van de rechtszaak werden mijn advocaat en ik hiervan op de hoogte gesteld. Ik was op het kantoor van mijn advocaat toen er een fax binnenkwam dat de president van de rechtbank ernstig ziek was. Op de rechtbank zelf werd duidelijk dat er nog een andere rechter vervangen was. Dit deed me denken aan films zoals the Godfather waarin de maffia ervoor zorgt dat rechters vervangen worden zodat zij vrijuit gaan. De president van de rechtbank, Blekxtoon, had zich in een juristenblad kritisch uitgelaten over het Europese arrestatiebevel dat in 2004 in werking zal treden. Hij stond ook kritisch tegenover het uitleveringsverzoek.
,,Het feit dat de samenstelling van de rechtbank opeens veranderd was, wijt ik aan druk van de Spaanse staat en het Nederlandse departement van Justitie. Die laatsten zijn erop uit om de onafhankelijke rechtspraak in Nederland om zeep te helpen. De nieuwe president kende het dossier niet goed. Bovendien vindt hij dat landen zich niet met binnenlandse aangelegenheden moet bemoeien.

Er is door de rechters beloofd dat je niet gemarteld kan worden in Spanje. Is dat een geruststelling voor jou?
,,Dat is zuiver formalisme. Bij het arrestatiebevel van vorig jaar werd al gezegd dat ik, mocht ik uitgeleverd worden, wel contact kon houden met de buitenwereld. Dat betekent dat ze me niet kunnen martelen. Maar de rechters weten dat mensen die vastzitten voor politieke zaken gemarteld worden in Spanje. Zij zeggen dit om hun geweten te sussen. De Nederlandse overheid zou niet moeten samenwerken met een land waarvan diverse mensenrechtenorganisaties hebben aangegeven dat het martelt.

Hoe gastvrij vind je Nederland?
,,De mensen hebben mij heel goed ontvangen. Maar ik plaats een hoop vraagtekens bij de officiële en justitiële gastvrijheid. Ook de gastvrijheid van de politiek en de media - hoewel ik wel wat gewend ben in Barcelona - is mij tegengevallen.

In Nederland zijn er geen Kamervragen over jouw rechtszaak gesteld, maar wel naar aanleiding van een uitspraak die je zou hebben gedaan tijdens een forum van de SP over de 'strijd tegen het terrorisme'. Wat was er aan de hand?
,,Kamerleden vonden dat ik te weinig respect had getoond voor de doden van 11 september. Maar ik vroeg mij alleen maar hardop af wie de werkelijke slachtoffers waren. De slachtoffers in New York waren continu met hun foto's en levensverhalen op televisie. Om de slachtoffers in Afghanistan geeft niemand. Zij hebben geen gezicht en zijn naamloos. Terwijl in Afghanistan meer slachtoffers zijn gevallen dan in New York.
,,Tijdens mijn spreekbeurt verklaarde ik dat de Talibanstrijders die zich hadden overgegeven, de werkelijke slachtoffers waren. Los van de paar honderd die in gevangenschap op Cuba zitten, zijn hele groepen in containers vervoerd en met mitrailleurs massagraven ingeschoten. Mensenrechtenorganisaties bevestigen dit. De slachtoffers in Afghanistan worden echter afgedaan als 'collateral damage', bijkomende schade...''

In welke context plaats je jouw arrestatie?
,,Ik zie mijn uitlevering als onderdeel van een campagne die al jaren aan de gang is. Voor 'leiders' als Bush, Blair, Aznar en Sharon bestaat er in de wereld alleen goed en slecht. De VS en andere westerse staten zijn goed, de rest is slecht. Ook bewegingen en personen die zich in de marge bevinden, dissident zijn en kritisch staan tegenover de huidige wereld zijn slecht. Dit is een context waarbinnen politieke partijen in Spanje illegaal worden verklaard, evenals diverse kranten en tijdschriften. Organisaties die zich in Spanje inzetten voor minderheidstalen, zijn ook verboden. De Spaanse premier Aznar doet in Spanje precies waar hij zin in heeft, ongeacht wat anderen daarvan vinden. Hetzelfde geldt voor Bush die denkt het gelijk aan zijn zijde te hebben. Dit is een erg gevaarlijke vorm van totalitarisme.
,,Ik vraag me af of de mensen in Europa passief blijven toekijken bij deze ontwikkelingen. Het zou logisch zijn als de landen die zich meest positief hebben ontwikkeld op het gebied van mensenrechten richting zouden geven aan de ontwikkelingen binnen de EU. Maar het is precies omgekeerd. De achterlijkste landen bepalen de richting.

Heb je nog hoop?
,,Ik wil er alles aan doen om te voorkomen dat Nederland Spanje helpt mijn stem tot zwijgen te brengen. Om dat te bereiken - en daarmee zal ik doorgaan - zal ik de trekker van het geheugen overhalen. Het geheugen is het wapen tegen het vergeten. In dat vergeten moeten sociale bewegingen verdwijnen. Dat wil ik bestrijden: de stilte waarin ze ons willen opsluiten.

Robin van Stokrom

Indien je Juanra een briefje wil sturen: Juan Ramon Rodriguez Fernandez, p/a P.I Nieuw Vosseveld ? Unit 3, Lunettenlaan 501, 5263 NT Vught. Wel in het engels of spaans schrijven. Voor het laatste nieuws: www.freejuanra.org